1. GDP là gì?
GDP (Gross Domestic Product) là một chỉ số quan trọng trong kinh tế, thường được hiểu là tổng sản phẩm nội địa hoặc tổng sản phẩm quốc nội. Nó đại diện cho tổng giá trị thị trường của tất cả các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong phạm vi đất nước, thể hiện sức mạnh kinh tế của quốc gia trong một khoảng thời gian cụ thể, thường là một năm hoặc một quý.
GDP không chỉ đo lường giá trị của các sản phẩm và dịch vụ, mà còn phản ánh khía cạnh quan trọng của hoạt động kinh tế, bao gồm cả sản xuất, tiêu dùng, đầu tư và xuất khẩu. Nó cho biết sức mạnh và khả năng tăng trưởng của nền kinh tế quốc gia, đồng thời cũng là một chỉ số quan trọng để đánh giá sức khỏe và tiềm năng phát triển của một quốc gia.
Để hiểu hơn về GDP, bạn cần lưu ý những đặc điểm như sau:
- GDP đo lường tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế thông qua việc sử dụng giá thị trường. Nó tổng hợp rất nhiều loại sản phẩm thành một chỉ số duy nhất để phản ánh giá trị toàn diện của hoạt động kinh tế. Giá thị trường là số tiền mà người tiêu dùng sẵn lòng chi trả cho hàng hóa và dịch vụ, do đó, GDP dựa trên sự chính xác của giá trị này.
- GDP biểu thị toàn bộ sản phẩm được tạo ra và chính thức bán trên thị trường. Tuy nhiên, nó không bao gồm các sản phẩm ngầm, như các loại dược phẩm bất hợp pháp. Ví dụ, các loại rau củ quả được bán trong cửa hàng góp phần vào GDP, nhưng nếu bạn tiêu thụ rau củ quả trong vườn nhà của mình thì không được tính vào GDP.
- GDP tính toán các sản phẩm và dịch vụ, bao gồm cả hàng hóa vật lý như thực phẩm, ôtô, quần áo, cũng như các dịch vụ phi vật lý như cắt tóc, chăm sóc sức khỏe, và dọn dẹp nhà cửa.
- GDP chỉ tính toán giá trị của các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng, không bao gồm giá trị của các hàng hóa trung gian.
- GDP bao gồm tất cả các hàng hóa và dịch vụ được tạo ra trong thời kỳ hiện tại, không bao gồm những sản phẩm đã được sản xuất trong quá khứ.
- GDP tính toán dựa trên phạm vi lãnh thổ kinh tế của một quốc gia, bao gồm các đơn vị hoạt động sản xuất và kinh doanh, bất kể hình thức tổ chức là tổ chức, cá nhân hay hộ gia đình thường trú.
- GDP phản ánh giá trị của sản xuất diễn ra trong một khoảng thời gian cụ thể, thường là một năm hoặc một quý.
- GDP bình quân đầu người (GDP per capita) là một thước đo kinh tế thể hiện mức độ sản xuất kinh doanh trung bình cho mỗi cá nhân trong một quốc gia trong khoảng thời gian một năm. Để tính GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại một thời điểm cụ thể, người ta lấy tổng GDP của quốc gia đó tại thời điểm đó chia cho tổng số dân của quốc gia cũng vào thời điểm đó. Điều này cho phép xác định mức độ giàu có trung bình mà mỗi người dân trong quốc gia đó đạt được thông qua sản xuất và dịch vụ trong nền kinh tế.Có mối liên hệ thuận lợi giữa chỉ số GDP bình quân đầu người và mức thu nhập cũng như chất lượng cuộc sống của cư dân trong một quốc gia. Tuy nhiên, việc có chỉ số GDP cao không đồng nghĩa với việc quốc gia đó có mức sống cao nhất, vì có những trường hợp mà mức sống không tương xứng với chỉ số GDP.
2. Số liệu GDP, GRDP được công bố vào thời gian nào?
Theo quy định tại Điều 12 Nghị định 94/2022/NĐ-CP về việc công bố, phổ biến số liệu chỉ tiêu tổng sản phẩm trong nước, chỉ tiêu tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:
– Số liệu GDP được công bố như sau:
+ Số liệu ước tính quý I: Ngày 29/3 hằng năm;
+ Số liệu ước tính quý II và 6 tháng; sơ bộ quý I: Ngày 29/6 hằng năm;
+ Số liệu ước tính quý III và 9 tháng; sơ bộ quý II và 6 tháng: Ngày 29/9 hằng năm;
+ Số liệu ước tính quý IV và cả năm; sơ bộ quý III và 9 tháng: Ngày 29/12 hằng năm;
+ Số liệu sơ bộ quý IV và cả năm: Ngày 29/3 năm kế tiếp;
+ Số liệu chính thức cả năm và theo quý của năm báo cáo: Ngày 29/9 của năm thứ hai kế tiếp sau năm báo cáo.
– Số liệu GRDP được công bố như sau:
+ Số liệu ước tính quý I: Ngày 25/3 hằng năm;
+ Số liệu ước tính quý II và 6 tháng; sơ bộ quý I: Ngày 29/5 hằng năm;
+ Số liệu ước tính quý III và 9 tháng; sơ bộ quý II và 6 tháng: Ngày 25/9 hằng năm;
+ Số liệu ước tính quý IV và cả năm; sơ bộ quý III và 9 tháng: Ngày 25/11 hằng năm;
+ Số liệu sơ bộ quý IV và cả năm: Ngày 25/3 năm kế tiếp;
+ Số liệu chính thức cả năm và theo quý của năm báo cáo: Ngày 29/9 của năm thứ hai kế tiếp sau năm báo cáo.
– Số liệu GDP, GRDP đã được công bố phải được phổ biến kịp thời, đầy đủ, rộng rãi, công khai và minh bạch.
Như vậy, số liệu GDP, GRDP được công bố định kỳ hằng năm vào các thời điểm cụ thể. Số liệu GDP công bố vào các ngày 29/3, 29/6, 29/9 và 29/12. Số liệu GRDP công bố vào các ngày 25/3, 29/5, 25/9 và 25/11. Sau khi công bố, số liệu GDP, GRDP được phổ biến rộng rãi, đầy đủ, minh bạch.
3. Phương pháp tính tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người
(1) Khái niệm, phương pháp tính
Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người được tính bằng cách chia tổng sản phẩm trong nước trong năm cho dân số trung bình trong năm tương ứng. Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người có thể tính theo giá hiện hành, tính theo nội tệ hoặc ngoại tệ, cũng có thể tính theo giá so sánh để tính tốc độ tăng.
Công thức tính:
Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người (VND/người) = Tổng sản phẩm trong nước (GDP) trong năm(tính bằng VND)/Dân số trung bình trong cùng năm
Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người tính bằng ngoại tệ được tính bằng USD theo tỷ giá hối đoái (hiện hành) hoặc tỷ giá sức mua tương đương.
Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người theo tỷ giá hối đoái hoặc sức mua tương đương (USD) = GDP bình quân đầu người tính bằng VND/ Tỷ giá hối đoái VND/USD hoặc tỷ giá sức mua tương đương bình quân năm
(2) Phân tổ chủ yếu
– Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
– Vùng kinh tế – xã hội.
(3) Kỳ công bố: Năm.
(4) Nguồn số liệu
– Tổng sản phẩm trong nước: Như nguồn số liệu của chỉ tiêu 0501 tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 94/2022/NĐ-CP;
– Dân số trung bình: Như nguồn số liệu của chỉ tiêu 0102 tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 94/2022/NĐ-CP;
– Tỷ giá của Đồng Việt Nam (VND) với Đô la Mỹ (USD) do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) công bố căn cứ vào báo cáo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; tỷ giá sức mua tương đương do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) tính toán căn cứ vào số liệu công bố của Tổ chức Ngân hàng thế giới.
(5) Cơ quan chịu trách nhiệm thu thập, tổng hợp: Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê).
(Theo Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 94/2022/NĐ-CP)
Phương Anh & Cộng Sự